Gek

De Chinese pomelo kan ik u niet aanraden. Als u er één tegenkomt - loop er met een grote boog omheen. Echt.

Wat ik wèl kan aanraden is de documentaire How mad are you. Twee afleveringen, aanstaande dinsdag de laatste (Canvas, 22.20 uur). Tien mensen wonen een week met elkaar in een huis. Vijf van hen hebben een psychische stoornis. Vijf niet. Behalve dat ze met elkaar tijdelijk het dagelijks leven delen, doen ze allerlei opdrachten. In de eerste aflevering moesten ze een koeienstal uitmesten. Een behoorlijk ranzig klusje. Ik ben ooit een poosje stalhulp op een manege geweest, en vergeleken bij de koeienstal in de documentaire, was die manege zelfs geschikt voor iemand met smetvrees - één van de deelnemers zou daaraan lijden. Ook moeten ze drie minuten als stand-upcomedian optreden in een café. Ik moet er niet aan denken. Op mijn werk kan ik collega's makkelijk drie minuten vermaken met grappige verhalen, maar in een café laat ik de beurt liever aan me voorbij gaan. Bij deze opdracht moest degene met de sociale fobie door de mand vallen. Voortdurend werd de groep geobserveerd door drie deskundigen, waaronder een psychiater.

Neem Dan. Dan werd niet blij van de koeienstal. Hij vond het goor en was van plan om naderhand zijn rubberlaarzen weg te gooien. Hoefde hij die in elk geval niet schoon te maken. Na het stalklusje kregen de deelnemers slechts een nat doekje om de handen mee schoon te maken. Brr, ik moet er niet aan denken dat je het alleen daarmee moet stellen na zo'n opdracht. Ik zou echt graag willen douchen - dat deed ik ook als ik klaar was met mijn werk op de manege. En Dan dacht er ook zo over. Terug in het huis ging hij zich even lekker grondig douchen, liet hij zich ontvallen. Genoeg voor de heren deskundigen om hem te verdenken van smetvrees. Dat zouden ze dan dus ook van mij denken. Vooral als ik erbij vertel dat ik op mijn werk regelmatig mijn bureau met een kant-en-klaar schoonmaakdoekje te lijf ga, want ik vertrouw de activiteiten van de schoonmaakster niet zo. In Dans geval hebben ze gelijk. Moeten ze nog vier andere deelnemers zien te voorzien van het juiste etiketje. Vikki is één van de hoofdverdachten. Ze komt een beetje bibberig over, en is tamelijk stil, en bovendien mager. Of ze de sociale fobie heeft of dat zij degene is met een eetstoornis, daar zijn de deskundigen nog niet over uit. Maar dát ze iets heeft - dat weten ze zeker. Dan hebben we Holly en andere dame. Beiden kunnen bij de opdrachten goed relativeren. Zo zegt Holly bij een paintballgevecht tegen haar teamgenoten: "Nouja, als we niet winnen, dan hebben we in elk geval lol gehad, en ons best gedaan." Dat vinden de deskundigen een uitspraak die onomstotelijk bewijst dat ze cognitieve gedragstherapie heeft gehad. En tegelijkertijd vinden ze het een uitspraak die wijst op een laag zelfbeeld, want Holly gaat er kennelijk al vanuit dat zij met haar team zal verliezen. Er is een man in de groep die avontuurlijk is ingesteld. De drie heren bestempelen het direct als roekeloos - daar moet een psychische stoornis achter zitten. Wie volgens hen absoluut tot de gezonde vrijwilligers behoort, is Yasmin. Ze komt zo evenwichtig, rustig, zelfverzekerd en sociaal over - niets wijst op gekte. En ze zitten er totaal naast. Ik ben daar net zo triomfantelijk over als Yasmin. Wanneer is een bepaalde eigenschap een stoornis? Wat is goed, wat is gek? And how mad are you, eigenlijk?